Hig Quality School

Efnisyfirlit

Inngangur 2

Einkenni gÐ"Ñ-Ð"orar menntunar 2

StiklaÐ"o Ð"ÐŽ stÐ"Ñ-ru Ð"­ uppeldissÐ"¶gunni 2

StÐ"¦rÐ"o skÐ"Ñ-la og samband viÐ"o umheiminn 3

Litlir umbÐ"Ñ-taskÐ"Ñ-lar skila betri Ð"ÐŽrangri 4

KennsluaÐ"oferÐ"oir og uppeldisstefnur 6

Hvernig lÐ"¦ra bÐ"¶rnin best? 6

Montessori 7

Waldorf 7

Reggio Emilia 8

OfurnÐ"ÐŽm (Super-learning) 8

Tillaga um HÐ"ÐŽgÐ"¦Ð"oaskÐ"Ñ-la 9

UmrÐ"¦Ð"oa og niÐ"ourstÐ"¶Ð"our 10

HeimildaskrÐ"ÐŽ 11

Inngangur

RitgerÐ"o Ð"Ñ*essari er Ð"¦tlaÐ"o aÐ"o leita svara viÐ"o spurningum er varÐ"oa nÐ"ÐŽm barna Ð"ÐŽ grunnskÐ"Ñ-laaldri Ð"Ñ*ar sem aÐ"oalÐ"ÐŽherslan er Ð"ÐŽ skÐ"Ñ-laumhverfiÐ"o og kennsluaÐ"oferÐ"oir. Leitast verÐ"our viÐ"o aÐ"o svara Ð"Ñ*vÐ"­ hvaÐ"o einkennir menntun og skÐ"Ñ-la sem skila betri nÐ"ÐŽmsÐ"ÐŽrangri og lÐ"­Ð"oan hjÐ"ÐŽ bÐ"¶rnum. MeÐ"o tilliti til skÐ"Ñ-laumhverfis verÐ"our kannaÐ"o hvort stÐ"¦rÐ"o skÐ"Ñ-lans skiptir mÐ"ÐŽli Ð"­ sambandi viÐ"o nÐ"ÐŽmsÐ"ÐŽrangur og lÐ"­Ð"oan barnanna. Ð"ÐŒ sambandi viÐ"o kennsluaÐ"oferÐ"oir verÐ"our leitast viÐ"o aÐ"o finna leiÐ"oir sem virka vel Ð"­ nÐ"ÐŽmi barna og Ð"­ kjÐ"¶lfariÐ"o verÐ"oa kynntar nokkrar kennsluaÐ"oferÐ"oir og uppeldisstefnur sem skilaÐ"o hafa gÐ"Ñ-Ð"oum Ð"ÐŽrangri Ð"ÐŽ sÐ"­Ð"oustu Ð"ÐŽratugum, meÐ"o Ð"Ñ*roska og Ð"ÐŽhuga barnsins aÐ"o leiÐ"oarljÐ"Ñ-si. AÐ"o lokum verÐ"oa dregnar saman niÐ"ourstÐ"¶Ð"our og fariÐ"o yfir Ð"Ñ*au atriÐ"oi sem skilaÐ"o hafa gÐ"Ñ-Ð"oum Ð"ÐŽrangri Ð"­ skÐ"Ñ-lastarfi.

UmfjÐ"¶llun mun byggja Ð"ÐŽ erlendum bÐ"Ñ-kmenntum, frÐ"¦Ð"oigreinum og rannsÐ"Ñ-knum Ð"ÐŽ sviÐ"oi uppeldis- og menntunarfrÐ"¦Ð"oi.

Einkenni gÐ"Ñ-Ð"orar menntunar

Ð"Ñ›aÐ"o hefur alltaf veriÐ"o mikiÐ"o Ð"ÐŽlitamÐ"ÐŽl hvaÐ"o Ð"Ñ*ykir einkenna gÐ"Ñ-Ð"oa menntun, en hÐ"©r Ð"ÐŽ eftir verÐ"our fariÐ"o aÐ"oeins yfir nokkur atriÐ"oi sem lagt var Ð"ÐŽhersla Ð"ÐŽ snemma Ð"­ uppeldissÐ"¶gunni sem lÐ"Ð...kur svo meÐ"o Ð"Ñ*vÐ"­ aÐ"o kynna hugmyndir umbÐ"Ñ-tasinna sem Ð"Ñ*Ð"Ñ-ttu rÐ"­kjandi Ð"ÐŽ sÐ"­Ð"oustu Ð"¶ld. Ð"ÐŒ framhaldi af Ð"Ñ*vÐ"­ eru svo kynnt nokkur atriÐ"oi sem virÐ"oast skipta mÐ"ÐŽli Ð"­ sambandi viÐ"o lÐ"­Ð"oan og Ð"ÐŽrangur barna Ð"­ nÐ"ÐŽmi og Ð"Ñ*ykja einkennandi fyrir gÐ"Ñ-Ð"oa menntun Ð"­ dag. Ð"ÐŒ Ð"Ñ*vÐ"­ sambandi verÐ"our meÐ"oal annars fjallaÐ"o um stÐ"¦rÐ"o skÐ"Ñ-la og kennsluaÐ"oferÐ"oir.

StiklaÐ"o Ð"ÐŽ stÐ"Ñ-ru Ð"­ uppeldissÐ"¶gunni

Allt frÐ"ÐŽ Ð"Ñ*vÐ"­ fyrir Ð"Ñ*rjÐ"Ñ" Ð"Ñ*Ð"Ñ"sund Ð"ÐŽrum sÐ"­Ð"oan Ð"Ñ*egar fyrstu frÐ"¦Ð"oingar uppeldissÐ"¶gunnar litu dagsins ljÐ"Ñ-s hefur mÐ"¶nnum greint Ð"ÐŽ um hvaÐ"o helst eigi aÐ"o leggja Ð"ÐŽherslu Ð"ÐŽ Ð"­ uppeldi og menntun barna og ungmenna. Ð"Ñ›Ð"Ñ-tt uppeldisfrÐ"¦Ð"oingar fyrr Ð"ÐŽ Ð"¶ldum hafi haft mismunandi Ð"ÐŽherslur, bar Ð"Ñ*eim Ð"Ñ*Ð"Ñ- nokkuÐ"o saman um aÐ"o mennun innihÐ"©ldi meira en einungis hiÐ"o hefÐ"obundna bÐ"Ñ-knÐ"ÐŽm sem felst Ð"­ lestri, skrift og stÐ"¦rÐ"ofrÐ"¦Ð"oi. Flestar stefnur fyrri tÐ"­ma innihÐ"©ldu einhvers konar fÐ"©lagslegt og siÐ"oferÐ"oilegt uppeldi en auk Ð"Ñ*ess var meÐ"oal annars lÐ"¶gÐ"o Ð"ÐŽhersla Ð"ÐŽ listir, heimspeki, stjÐ"Ñ-rnmÐ"ÐŽl, mÐ"¦lsku- og rÐ"¶kfÐ"¦rslulist, lÐ"­kamsrÐ"¦kt og handverk. Ð"ÐŒ kringum miÐ"oaldir og Ð"ÐŽ Ð"¶ldunum Ð"Ñ*ar Ð"ÐŽ eftir fÐ"Ñ-ru margir uppeldisfrÐ"¦Ð"oingar aÐ"o skoÐ"oa nÐ"ÐŽm Ð"Ñ"t frÐ"ÐŽ Ð"Ñ*roskastigi barnsins, aÐ"oferÐ"oir og mikilvÐ"¦gi Ð"ÐŽhuga og leiks Ð"­ nÐ"ÐŽmi barna. MÐ"ÐŽ Ð"Ñ*ar nefna frÐ"¦Ð"oinga eins og Rousseau (1712-78) sem gekk Ð"Ñ"t frÐ"ÐŽ aÐ"o barniÐ"o vÐ"¦ri Ð"­ eÐ"oli sÐ"­nu framtaksvera, Ð"Ñ*aÐ"o Ð"¦tti aÐ"o fÐ"ÐŽ aÐ"o mÐ"¦ta verkefnum Ð"Ñ"t frÐ"ÐŽ eigin forsendum. Pestalozzi (1746-1827) lagÐ"oi Ð"ÐŽherslu Ð"ÐŽ kÐ"¦rleikann og heimilislegt uppeldi Ð"­ smÐ"ÐŽum og nÐ"¦rtÐ"¦kum aÐ"ostÐ"¦Ð"oum, FrÐ"¶bel (1782-1852) var brautryÐ"ojandi leikskÐ"Ñ-lans og lagÐ"oi mikla Ð"ÐŽherlsu Ð"ÐŽ leikinn sem hÐ"ÐŽmark mannlegrar Ð"Ñ*rÐ"Ñ-unar, uppsprettu alls hins gÐ"Ñ-Ð"oa og frjÐ"ÐŽlslega tjÐ"ÐŽningu barnsins (Myhre, 2001).

Ð"ÐŒ kjÐ"¶lfar iÐ"onbyltingarinnar breyttust uppeldisaÐ"ostÐ"¦Ð"our mikiÐ"o og viÐ"o Ð"Ñ*aÐ"o jÐ"Ñ-kst Ð"Ñ*Ð"¶rfin