Işletme Karliliğini Artirmada Stratejik Maliyet Yönetim Araci Olarak Hedef Maliyetleme

1.Uluslararası 5.Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu 27-29 Mayıs 2009, Selçuk Üniversitesi Kadınhanı Faik İçil Meslek Yüksekokulu, Konya

İŞLETME KARLILIĞINI ARTIRMADA STRATEJİK MALİYET YÖNETİM ARACI OLARAK HEDEF MALİYETLEME

TARGET COSTING AS A STRATEGIC COST MANAGEMENT TOOL FOR INCREASING COMPANY PROFITABILITY Rifat YILMAZ1 Gökhan BARAL2

ABSTRACT

The precondition of gaining and sustaining competitive advantage for companies that operating todays' competitive markets is the effective cost management. Because of price is determined by the markets, ways of increasing profits are productivity and cost reduction. Target Costing is a strategic management tool that seeks to reduce a product's cost over its life time. Target costing aims to reduce costs before they are incurred. Profit focused cost reduction strategy, must cover all activities of companies also suplier and customer relationship, and must aim countiniously reduction costs of this activities related strategy and must be systematic approach that take up thıs as a continious strategy. For thıs reason Target Costing, only just at the design stage, aims cost reduction with guess of possible cost in the future for increasing the profitability of the company in the long term. In this study we aim that how can be used target costing as an effective tools for increasing company profitability. Key Words: Target Costing , Strategic Cost Mangement, Profit Planning, Cost Reduction

ÖZET

Günümüz rekabetçi piyasalarında faaliyet gösteren işletmelerin rekabet gücü kazanmaları ve bunu sürdürmelerinin ön koşulu etkili bir maliyet yönetimidir. Fiyat piyasa tarafından belirlendiğinden dolayı karlılığı artırmanın yolu verimlilik ve maliyet azaltımından geçmektedir. Hedef maliyetleme yaklaşımı bir ürünün yaşamı boyunca ortaya çıkan maliyetleri daha maliyetler oluşmadan, tasarım aşamasında azaltmayı amaçlar. Kar odaklı bir maliyet azaltım stratejisinin, işletmenin tedarikçi ve müşteri ilişkileri dahil bütün faaliyetlerinin kapsayan, bu faaliyetlerin maliyetlerinin strateji ile bağlantılı olarak sürekli azaltmayı amaçlayan ve bunu sürekli bir strateji olarak ele alan sistematik bir yaklaşım olması gerekmektedir. Bu nedenle Hedef Maliyetleme yaklaşımı, daha ürünün tasarım aşamasında iken gelecekte ortaya çıkabilecek maliyetleri öngörerek bunları düşürmeyi amaçlayarak uzun dönemde işletmenin karlılığını artırmayı amaçlamaktadır. Bu çalışmada Hedef maliyetleme

1 2

Yrd. Doç. Dr., Bilecik Üniversitesi , İİBF, rifat_yilmaz@hotmail.com Öğr.Gör. , Bilecik Üniversitesi, Osmaneli MYO, gokhanbaral@hotmail.com

1

yaklaşımının işletme karlılığını artırmada nasıl etkili bir araç olarak kullanılabileceği ele alınacaktır. Anahtar Kelimeler: Hedef Maliyetleme, Stratejik Maliyet Yönetimi, Kar Planlaması, Maliyet Azaltımı

1- GİRİŞ

Amaçları kar sağlamak ve bunu artırmak olan işletmelerin, temel yönetim fonksiyonları çerçevesinde bilinçli ve organize bir çabayı etkin bir biçimde ortaya koymaları gerekmektedir. Bu çabanın odak noktasında karlılığın artırılması ve buna bağlı olarak rekabet gücünün sürdürülmesi yer almaktadır. Çünkü, eğer bir işletme yeterli ekonomik kar üretemiyorsa sürekliliği sorgulanabilir hale gelecektir. Ayrıca az kar yapan, yada kar yapamayan işletmeler potansiyel yatırımcılar için cazip olmayacaktır. Küresel rekabete bağlı olarak işletmelerin kar marjları sürekli bir azalış göstermektedir. Bunun en önemli nedeni ise satış fiyatının rekabete bağlı olarak maliyet artışlarını her zaman yansıtamamasıdır. Fiyat pazar koşulları tarafından belirlenmekte, işletmelerde maliyetlerindeki artışları satış fiyatına yansıtamamaktadırlar. Bu rekabet koşullarında yapılması gereken, daha ürün tasarlanmadan maliyet analizi yapılıp maliyetleri düşürmenin yollarının bulunmasıdır. Değişen piyasa şartlarında işletmelerin piyasadaki rekabetçi ortamdan en az kayıpla çıkabilmeleri ve kar elde edebilmeleri ancak maliyet yönetimine önem vermeleri ile mümkün olabilir. Ürünlerin tasarımı aşamasında maliyet planlamasını savunan Hedef Maliyetleme yaklaşımı, stratejik bir kâr ve maliyet yönetim süreci olarak ortaya konmuştur. Bu yöntem; yeni bir ürünün planlama, araştırma ve geliştirme sürecinde maliyetlerin azaltılması için ortaya atılan tüm fikirlerin gözden geçirilmesi yoluyla hız, kalite ve güvenilirlik gibi tüketici ihtiyaçlarını karşılamayı sağlarken, söz konusu ürünün tüm yaşam dönemi maliyetlerini de azaltmayı amaçlayan bir faaliyet olarak tanımlanabilir(Berry ve Ahmed, 1997). Drucker; muhasebe sistemlerinin iş, pazar, müşteri ve çevre hakkında yöneticilere bilgi sağlaması gerektiğini ifade etmiştir. Bu açıdan, bu gün yönetim muhasebesinin geldiği nokta artık sadece doğru maliyet bilgilerinin toplanması değil hayati yönetsel kararların alınması amacıyla maliyet bilgilerinin kullanılabilirliğinin analizidir de(Anand ve diğ, 2005). Bu çalışmada; işletmelerin küresel rekabet ortamında rekabet gücü kazanarak bunu uzun dönemde de sürdürülebilmelerinde, kar maksimizasyonu ön koşulunu yerine getirebilmelerine maliyet azaltımı açısından bakılacak ve 1960'lı yıllarda geliştirilerek Japon işletmelerine bu açıdan önemli katkılılar sağlamış olan Hedef Maliyetleme yaklaşımı ele alınacaktır.

2-GELENEKSEL MALİYETLEME VE FİYATLAMA

Geleneksel olarak işletmelerde ürün geliştirme süreci, ürün geliştirmeden sorumlu tasarım grubu, araştırma laboratuarı yada mühendislik ekibi tarafından yapılmaktadır. Ürün geliştirme fikri pazar araştırmalarına bağlı olarak pazardan, yada işletmenin ürün geliştirme çabaları sonucunda ortaya çıkmaktadır. Temel ürün tasarımından sonra satış fiyatı bütün maliyetlere arzulanan kar marjının eklenmesi sonucunda bulunmaktadır. Müşteriye sunulan fiyatın makul olup olmadığı ise ancak ürün pazara sunulduktan sonra test edilebilmektedir. Eğer rakip ürünlere göre fiyatın yüksekliği söz konusu ise ürün ortalama pazar fiyatını karşılayacak şekilde tekrar dizayn edilmek durumunda kalmaktadır. Tasarım aşamasından sonra ise maliyetlerin % 70, 80 oranında değiştirilemez maliyetler oluşturmaktadır. Sonuç olarak işletme maliyetleri değiştirme yada kontrol etme